Poniżej zamieszczamy omówienie najważniejszych wprowadzonych na Kongresie IAAF w Berlinie zmian w przepisach przeprowadzania zawodów w lekkoatletyce, obowiązujących już od 1 listopada 2009 r. Jedynie nowe przepisy o falstarcie wejdą w życie od 1 stycznia przyszłego roku.

Ostatni Kongres IAAF przeprowadzony tradycyjnie przed mistrzostwami świata (15-24 sierpnia w Berlinie) wprowadził szereg zmian do obowiązujących przepisów IAAF. Poniższe omówienie dokonanych zmian nie obejmuje wszystkich zmian, jakie zostały wprowadzone w przepisach IAAF, a jedynie te, które dotyczą innego niż dotychczas lub zmienionego sposobu postępowania przy przeprowadzaniu zawodów w lekkoatletyce. Wszystkie wprowadzone zmiany będą natomiast zamieszczone w nowym polskim wydaniu przepisów, które powinno ukazać się na wiosnę 2010 roku.

1.      Przepisy ogólne – dotyczące wszystkich konkurencji

Mając na uwadze możliwość uatrakcyjnienia zawodów w lekkoatletyce, już na samym początku przepisów (art. 100) jest wprowadzony zapis, w którym podkreśla się, że z wyjątkiem igrzysk olimpijskich i mistrzostw świata, dopuszcza się modyfikację regulaminu określającego sposób przeprowadzania dowolnej konkurencji w stosunku do obowiązujących przepisów IAAF. Jednakże taka modyfikacja musi być zatwierdzona przez odpowiednie ciało (stosownie do rangi imprezy – tzn. stowarzyszenie kontynentalne w przypadku imprez o randze europejskiej lub macierzystą federację krajową na terenie kraju, w którym organizowany jest mityng). Ponadto zastrzega się, że wprowadzane nowe regulaminy nie mogą dawać więcej uprawnień zawodnikom niż to wynika z obowiązujących przepisów IAAF. Dobrym przykładem zastosowania powyższego przepisu jest regulamin przeprowadzania Drużynowych Mistrzostw Europy rozgrywanych od tego roku (poprzednio Puchar Europy). W powyższych zawodach w skokach wysokich wprowadzono przepis, że zawodnik traci prawo do dalszych skoków, gdy w konkursie miał cztery nieudane próby. Pozostaje jednak nadal ważny ogólny przepis IAAF, że trzy kolejne nieudane próby eliminują zawodnika z konkursu. W ten sposób zachowany jest warunek, że wprowadzana modyfikacja w przepisach nie stwarza jakichkolwiek ułatwień w stosunku do obowiązujących przepisów IAAF. 

W artykule 125.5, w którym mowa o udzielaniu ostrzeżeń lub wykluczaniu zawodnika z zawodów dodano akapit, mówiący o tym, że wszystkie decyzje o wykluczeniu lub udzieleniu ostrzeżenia podjęte przez arbitra powinny być przekazane do sekretariatu zawodów oraz do pozostałych arbitrów na danych zawodach. Wprowadzenie powyższego akapitu związane jest z niedawno dodanym artykułem, że jeśli w danych zawodach udzielono ostrzeżenia danemu zawodnikowi za niesportowe zachowanie, to następne ostrzeżenie (żółta kartka) w tych zawodach (ale np. w innej konkurencji lub w konkursie finałowym) skutkuje wykluczeniem zawodnika z tych zawodów (czyli otrzymuje czerwoną kartkę). Aby ten przepis mógł być egzekwowany, o udzieleniu ostrzeżenia powinni być poinformowani wszyscy sędziowie pełniący funkcje arbitra na tych zawodach. 

Pod artykułem 127.4 dodano notkę nr 2, w której podkreśla się, że sędzia torowy zobowiązany jest przekazać arbitrowi informację o zaistniałych nieprawidłowościach w czasie rozgrywania konkurencji biegowej także wtedy, gdy zawodnik lub zespół nie kończy biegu. Celem wprowadzenia takiego przepisu jest nie tylko podkreślenie konieczności posiadania pełnej dokumentacji zawodów,  ale głównie umożliwienie podjęcia przez arbitra lub sędziego głównego biegów decyzji odzwierciedlającej rzeczywisty przebieg konkurencji. Jako przykład zastosowania powyższego przepisu i wynikających z niego konsekwencji można opisać sytuację, jaka zdarza się często w biegu sztafetowym. Zawodnik mający odebrać pałeczkę rozpoczął bieg zbyt wcześnie w rezultacie czego, nadbiegający zawodnik nie przekazał pałeczki w strefie zmian partnerowi. W tej sytuacji zawodnik uznając, że dalszy jego bieg bez pałeczki nie ma sensu zatrzymuje się i nie kończy biegu. W efekcie sędziowie na mecie stwierdzają, że dany zespół sztafetowy nie ukończył biegu. Otrzymanie jednak informacji od sędziego torowego pozwala na podjęcie prawidłowej decyzji przez arbitra, tzn. dyskwalifikacji zespołu sztafetowego za nieprzekazanie pałeczki w strefie zmian. 

W artykule 137, w którym mowa o konieczności weryfikacji urządzeń pomiarowych w konkurencjach technicznych przed rozpoczęciem zawodów, dodano że czynności te powinny być wykonywane pod nadzorem arbitra (oraz międzynarodowego obserwatora technicznego, jeśli jest to możliwe), a sporządzony i podpisany protokół z przeprowadzonej weryfikacji powinien być dołączony do protokołu sędziowskiego.

Na wniosek Międzynarodowego Związku Weteranów Lekkoatletyki przyjęto, że wiek weterana to 35 lat dla konkurencji stadionowych (bez zmian) oraz 40 lat dla konkurencji, które rozgrywane są poza stadionem.

W biegach długodystansowych na bieżni, powinien być widoczny dla zawodników duży zegar wyświetlający czas biegu. Wiadomo, że obecność takich urządzeń jest zapewniona głównie na zawodach dużej rangi. Dlatego w artykule 144.1, w którym mowa o pomocy zawodnikowi dodano akapit, w którym mówi się, że można zezwolić na podawanie międzyczasów zawodnikom przez osobę znajdującą się w miejscu rozgrywania konkurencji, jeżeli otrzymała ona uprzednio zgodę odpowiedniego arbitra. Taką zgodę można wydać, pod warunkiem że międzyczasy będą podawane wszystkim zawodnikom i tylko wtedy, gdy nie ma widocznego dla biegnących zawodników zegara mierzącego czas biegu.

W zmienianych niedawno przepisach dopuszczono możliwość warunkowego („under protest”) udziału zawodnika w biegu w przypadku złożenia przez niego ustnego protestu wobec decyzji startera. Jednakże zaznaczono, że nie ma takiej możliwości, gdy falstart został zarejestrowany przez prawidłowo działającą aparaturę falstartową posiadającą autoryzację IAAF.

W artykule 146.4(b) mówiącym o zgłaszanych protestach ustnych w konkurencjach technicznych wstawiono uwagę dotyczącą skoków wysokich. A mianowicie, w przypadku zgłoszonego protestu ustnego, w którym zawodnik kwestionuje krzywdzący jego zdaniem werdykt sędziowski, arbiter ma prawo dopuścić zawodnika do warunkowego dalszego udziału w konkursie i wykonywania dalszych prób. Jednakże ponadto dodano, że wykonywane warunkowo próby będą uznane za ważne tylko w wyniku decyzji arbitra lub komisji odwoławczej uwzględniającej protest zawodnika.

2.      Konkurencje biegowe

W artykule 160.1, w którym określa się ogólne wymagania, jakie musi spełniać bieżnia lekkoatletyczna (do szczegółowego opisu odsyła się do fachowego wydawnictwa IAAF) dodano, że na obydwu prostych może nie być krawężnika i wtedy zastępuje go biała linia o szerokości 5 cm oraz pachołki lub pochylone chorągiewki, rozstawione nie rzadziej niż co 10 metrów.

W dotychczasowych przepisach wprowadzono konieczność używania wypowiadanych w języku angielskim komend startera na zawodach najwyższej rangi (tj. wymienionych w art. 1.1(a), (b) i (c)). W obecnych przepisach dodano do wyżej wymienionych również zawody wymienione w art. 1.1 w  podpunktach (e) i (i). W praktyce oznacza to, że w Polsce na zawodach zaliczanych do EA Premium/ Permit Meeting (a w 2010 roku w Polsce mamy takie trzy - w Warszawie, Bydgoszczy i Szczecinie), starterzy będą wydawać komendy po angielsku.

Do artykułu 162.5, w którym opisuje się procedurę startu i możliwość jej wstrzymania, przeniesiono dwie sytuacje z art. 162.6a) i b), kwalifikując je jako niesportowe zachowanie, a nie falstart (jak dotychczas):

- jeśli zawodnik po komendzie „na miejsca” lub „gotów” nie zajmie swojego miejsca w odpowiednim (tzn. racjonalnym do sytuacji) czasie lub 

- jeśli zawodnik po komendzie „na miejsca” przeszkadza innym zawodnikom poprzez wydawanie dźwięków lub w inny sposób, to starter powinien wstrzymać procedurę startu. W takiej sytuacji arbiter startu może udzielić takiemu zawodnikowi ostrzeżenia za niesportowe zachowanie (lub zdyskwalifikować zawodnika, jeśli jest to drugie jego przewinienie na tych zawodach) zgodnie z artykułami 125.5 i 145.2. We wszystkich takich przypadkach, gdy powodem przerwania procedury startowej są nadzwyczajne okoliczności (tzn. nie wywołane falstartem zawinionym przez zawodnika) lub gdy arbiter nie zgadza się z decyzją startera o zaistnieniu falstartu, powinna być pokazana wszystkim startującym w tym biegu zawodnikom zielona kartka, co oznacza, że żaden z zawodników nie dopuścił się falstartu.

Zaostrzono przepisy dotyczące startu i jako jedyne z nowo wprowadzanych będą one obowiązywać od 1 stycznia 2010 r.

Od 1 stycznia 2010 każdy falstart (również pierwszy) będzie skutkował wykluczeniem zawodnika z biegu. Na zdjęciu najlepszy obecnie polski sprinter, Dariusz Kuć (fot. rb)

 a)   Zgodnie z nowymi przepisami w konkurencjach biegowych (nie dotyczy rozgrywanych w ramach wieloboju) nie jest dopuszczalny żaden falstart, co oznacza, że konsekwencją każdego falstartu będzie wykluczenie zawodnika z danego biegu. Sposób wdrożenia tego przepisu na zawodach w Polsce w przyszłym roku zostanie sprecyzowany przez PZLA do końca bieżącego roku.

   b)   Zaostrzono także przepisy dotyczące biegów rozgrywanych w ramach wielobojów, gdzie będzie dopuszczony jeden falstart na bieg. Innymi słowy obowiązujące dotychczas przepisy związane z falstartem w konkurencjach nie wielobojowych będą mieć zastosowanie przy przeprowadzaniu konkurencji rozgrywanych w ramach wieloboju. Zmodyfikowano zatem odpowiednio zapisy artykułu 162 punkty 6 i 7.

Konsekwencją wydarzenia, jakie miało miejsce podczas finałowego biegu na 10 000 metrów kobiet w Berlinie, jest doprecyzowanie zapisów mówiących o starcie z dwóch różnych linii startowych. Jak pamiętamy, grupa zawodniczek startująca z zewnętrznej linii startowej (usytuowanej na 5. i dalszych torach) zbyt wcześnie zeszła po starcie do krawężnika. Aby uniknąć w przyszłości podobnych sytuacji nieco zmodyfikowano zapis artykułu 162.9 poprzez podkreślenie, że od początku linii startu umieszczonej na zewnętrznych torach aż do zejścia na przeciwległej prostej na bieżni powinny być odpowiednie oznakowania.

W art. 163.11, w którym mowa o pomiarze prędkości wiatru, dodano że dla zatwierdzenia rekordu świata oraz na wszystkich zawodach międzynarodowych (od kontynentalnych mityngów Permit począwszy) należy wykonywać pomiar prędkości wiatru wyłącznie przy użyciu wiatromierza ultradźwiękowego. 

W artykule 165.19 dodaje się akapit mówiący o tym, że sędzia fotofiniszu powinien nadzorować testowanie kamery fotofiniszu zapewniając jej dokładne wyregulowanie. We współpracy z arbitrami biegów i startu, powinien zainicjować wykonanie testu „zero” przed rozpoczęciem każdej sesji, aby zapewnić, że urządzenie jest uruchomiane automatycznie przez pistolet startera w czasie określonym w art. 165.14 (tzn. w ciągu 1/1000 sekundy). 

W artykule 165.24 dot. systemu z transponderami do pomiaru czasu biegu dodano możliwość synchronizowania systemu z sygnałem startu (utrzymano opcję bezpośredniego uruchamiania z pistoletu startera).

W artykule 166.2, w którym była mowa, że w miarę możliwości we wszystkich rundach zawodów reprezentantów tego samego kraju należy umieszczać w różnych seriach eliminacyjnych, dodano że podobnie należy postępować z najlepszymi zawodnikami (czyli jeśli jest dwóch zdecydowanych faworytów konkurencji, np. Usain Bolt i Tyson Gay, to powinni się oni spotkać dopiero w finale). Niezbędne w tej sytuacji zamiany zawodników pomiędzy poszczególnymi seriami powinny dotyczyć biegaczy o zbliżonej pozycji w rankingu określonym według zasad omówionych w art. 166.3.

W artykule mówiącym o jednakowym wyniku i miejscach (art.167) skreślono akapit o  możliwości przeprowadzenia dodatkowego biegu dla zawodników, którzy w dowolnym biegu finałowym zostali sklasyfikowani ex aequo na pierwszym miejscu (nawet na igrzyskach olimpijskich otrzymają złote medale).

3.      Konkurencje techniczne

W zapisach mówiących o liczbie i kolejności wykonywania prób (art. 180.5) w konkurencjach technicznych, dodano notatkę nr 2, w której mowa, że w przypadku warunkowego dopuszczenia przez arbitra do dalszego udziału w konkursie, zawodnik taki powinien wykonywać próby jako pierwszy w każdej nowej kolejce.

Uproszczona została tabela (art. 180.17), w której zamieszczono czasy na wykonanie prób w konkurencjach rozgrywanych w ramach wieloboju poprzez połączenie dwóch ostatnich wierszy i wyznaczenie tych samych okresów czasu do wykonania próby, gdy zawodnik pozostaje sam w konkursie lub w przypadku wykonywania kolejnych prób przez tego samego zawodnika. Ponadto skreśla się sentencję (która poprzedzona jest znakiem „*”) zamieszczoną dotychczas pod tabelą, co usuwa wątpliwość dotyczącą czasu wykonania próby, gdy zawodnik rozpoczyna skoki w konkursie.

W obecnie wprowadzonych zmianach odchodzi się od konieczności przeprowadzania ewentualnych dogrywek o pierwsze miejsce w rzutach i skokach długich. Dlatego też skreślono drugi akapit w artykule 180.20.

W odniesieniu do skoków wysokich (tzn. wzwyż i o tyczce) dopuszcza się przeprowadzanie dogrywki o pierwsze miejsce wyróżniając trzy następujące sytuacje:

- jeśli wszyscy uprawnieni do udziału w dogrywce wyrażają gotowość udziału w dogrywce, należy umożliwić wykonywanie prób przez tych zawodników i wyłonić zwycięzcę postępując zgodnie z zapisami art. 181.8.

-  jeśli tylko jeden zawodnik deklaruje gotowość wykonywania prób w dogrywce, podczas gdy pozostali odmawiają takiego udziału, to taki zawodnik zostaje automatycznie uznany za zwycięzcę. W takim przypadku nie musi on nawet wykonywać żadnej próby.

- jeśli wszyscy uprawnieni do udziału w dogrywce odmawiają udziału w dogrywce, wszystkich należy sklasyfikować na pierwszym miejscu.

W artykule 185.1 wyszczególniono przypadki, w których skok w dal uważa się za nieważny. W podpunkcie f) tego punktu uszczegółowiono, że za „pierwszy ślad”, o którym jest mowa w tym akapicie (podczas opuszczania zeskoczni) jest uważany ślad pozostający po stopie zawodnika.

W konkurencjach rzutowych dotychczasowe przepisy pozwalały na używanie odpowiednich substancji (głównie talku) do smarowania dłoni lub także szyi w konkurencji pchnięcia kulą. Ponieważ stwierdzono, że w konsekwencji stosowania takich substancji pozostają one także na używanym przez zawodnika sprzęcie, postanowiono dopisać, że dopuszcza się także bezpośrednie smarowanie talkiem lub inną podobną substancją używanego przez zawodnika sprzętu.

W art. 187.17 uściślono, że jeżeli zawodnik podczas wykonywania rzutu oszczepem w momencie upadku sprzętu na podłoże, znajduje się na rozbiegu i za linią (lub na niej) zaznaczoną w poprzek rozbiegu w miejscu oddalonym o 4 metry od punktu wyznaczającego łuk rzutu, to taką próbę należy uznać za zakończoną i ważną.

4.      Chód sportowy

Po zdarzeniach, jakie miały miejsce podczas Igrzysk Olimpijskich w Sydney dodano uprawnienie sędziemu głównemu chodu sportowego do podjęcia decyzji o dyskwalifikacji zawodnika, jeśli jego sposób poruszania się na finiszowych metrach dystansu nie jest zgodny z definicją chodu sportowego. Do art. 230.3(a), w którym mowa o powyższych uprawnieniach sędziego głównego dopisano, że w przypadkach podjęcia decyzji przez sędziego głównego o zdyskwalifikowaniu zawodnika na ostatnich metrach dystansu, powinien on (mowa o zawodniku) być poinformowany o dyskwalifikacji przez pokazanie mu czerwonego znaku przez sędziego głównego lub jego zastępcę tak szybko, jak to jest możliwe (również po przejściu linii mety).

W najwyższej rangi międzynarodowych zawodach w chodzie sportowym stosuje się system automatycznego przekazywania do sekretarza informacji o przesłanych do sędziego głównego czerwonych kartkach. Do art.230.6(e), w którym mowa o powyższym, dodano zapis mówiący o zawodach, w których taki system nie jest używany i wtedy obowiązkiem sędziego głównego niezwłocznie po zakończonych zawodach jest przekazanie arbitrowi konkurencji poza stadionowych informacji o udzielonych dyskwalifikacjach zgodnie z art. 230.3(a) lub 230.6(a) wskazując numer zawodnika i czas przekazania informacji o zdyskwalifikowaniu zawodnika. Ponadto sędzia główny chodu powinien poinformować o wszystkich czerwonych kartkach, jakie otrzymali od sędziów chodu poszczególni zawodnicy.

Na zawodach, w których startuje duża liczba zawodników (dotyczy to również biegów ulicznych lub maratońskich) należy przypomnieć o zbliżającym się momencie startu na pięć, trzy (dodano) i jedną minutę przed startem.

5.      Biegi uliczne

W biegach ulicznych w artykule 240.6, w którym mowa w pierwszym zdaniu, że start powinien nastąpić po wystrzale z pistoletu, dodano że start może również nastąpić po wystrzale z działka artyleryjskiego, sygnale z rogu myśliwskiego lub przy użyciu innego podobnego urządzenia.

W odniesieniu do punktów odżywiania (art. 240.8) dodano podpunkt, w którym mowa, że uprawnione osoby na punkcie odżywiania mogą podawać pożywienie zawodnikowi stojąc nie dalej niż 1 metr za stołem lub obok niego. W każdym jednak przypadku nie mają oni prawa wchodzenia na trasę biegu lub przeszkadzania zawodnikom w pokonywaniu dystansu. 

6.      Rekordy świata

Do artykułów mówiących o warunkach, jakie muszą być spełnione, aby można zatwierdzić dany rezultat jako nowy rekord świata wprowadzono kilka drobnych acz ważnych uzupełnień. I tak mając na uwadze wprowadzone przepisy o warunkowym dopuszczaniu do dalszego udziału w zawodach w art. 260.11 dodano, że również wynik uzyskany przez zawodnika, który brał udział w zawodach warunkowo („under protest”) zgodnie z art. 146.4(a) i (b), może być zgłoszony do zatwierdzenia jako rekordowy, po uznaniu protestu.

Uściślono, że do uznania rekordu w biegach do 800 metrów włącznie - a nie jak dotychczas tylko do 400 metrów (art.260.22(b)) - jest niezbędne użycie w pełni zautomatyzowanego urządzenia do pomiaru czasu posiadającego odpowiednią autoryzację.

W dotychczasowych przepisach dotyczących uznawania rekordu w wieloboju (art. 260.27) wystarczyło spełnić jeden z dwóch warunków mówiących o prędkości wiatru. Obecnie pozostawiono tylko jeden warunek, określający że średnia prędkość wiatru – rozumiana jako średnia arytmetyczna wartości zmierzonych w trzech konkurencjach – nie przekracza wartości 2 m/s.

Oprac. CKS (Janusz Krynicki i Janusz Rozum)