Utworzenie w marcu 1922 roku Krakowskiego Okręgowego Związku Lekkiej Atletyki było realizacja uchwały II Zjazdu PZLA z 21 XI 1921 roku o powołaniu agend terenowych.

Pierwszy historyczny Zarząd ukonstytuował się w następującym składzie:
prezes - prof. dr Józef FIGNA
wiceprezes - kpt. Szenk
sekretarz - Jentys
skarbnik - Ziąbek
członkowie - Statter, Wanderer, Wójcik.

Rok 1922 nie był bynajmniej początkiem lekkiej atletyki na ziemi krakowskiej. W dawnym zaborze austriackim, szczególnie we Lwowie i Krakowie, kultura fizyczna (używając współczesnego określenia) zaczęła rozwijać się w Towarzystwie Gimnastycznym "Sokół" i Ośrodkach Jordanowskich. Pierwsze udokumentowana zawody lekkoatletyczne odbyły się w Krakowie w 1886 roku, podczas III Zjazdu Sokolstwa Polskiego. W skład pentatlonu obok zapasów wchodziły: bieg na 100 m, skok w dal oraz rzuty dyskiem i oszczepem. Spore ożywienie wniosły do krakowskiej lekkiej atletyki założone w 1906 roku kluby "Cracovia" i "Wisła". Lekkoatletykę w ramach ćwiczeń uzupełniających zaczęli uprawiać piłkarze. Zaowocowało to już po wojnie zdobyciem mistrzostwa Polski w 10-boju przez skrzydłowego "Wisły" Mieczysława Balcera w 1931 roku. W 1908 roku odbyły się w Krakowie poważne zawody z udziałem zawodników "Cracovii", "Wisły" i "Pogoni Lwów" - najsilniejszej wówczas sekcji lekkoatletycznej na ziemiach polskich. Ostatni przed wybuchem I Wojny Światowej sezon zaczął przynosić wreszcie spore efekty - "Cracovia" oddała do użytku bieżnię lekkoatletyczną, przy AZS powstała komisja lekkoatletyczna - 10 maj 1914 rok na obiekcie "Cracovii" odbyły się duże zawody, na których kilka zwycięstw odniósł Aleksander MOROZ, p6zniejszy wieloletni prezes KOZLA, kierownik sekcji lekkiej atletyki "Cracovii", jednej z najsilniejszych w Polsce, współzałożycieli PZLA na zebraniu w Krakowie w dniu 11.10.1919. Po odzyskaniu niepodległości, w okresie międzywojennym do najlepszych sekcji oprócz wspomnianej tu już "Cracovii" należały: AZS, Wisła, Wawel, Makkabi i Jutrzenka.

Krakowscy lekkoatleci zdobyli do 1939 roku 38 tytułów mistrza Polski seniorów i ustanowili 18 rekordów kraju. Pewnym utrudnieniem w rozwoju sportu był zakaz występów na zawodach dla uczniów. Zawodnicy z konieczności występowali pod pseudonimami, np. Malinowska "Lonka", Jaśnikowska "Jasna", Buchała "Gierałtowski". Pod pseudonimem "Irwitt" biegał sprinty Zbigniew Skolicki - późniejszy wieloletni przewodniczący Miejskiej Rady Narodowej w Krakowie. Do najlepszych zawodników tego kresu należeli wśród pań: Maryla Freiwald, Irena Jaśnikowska, Maria Malinowska, a wśród panów: Zdzisław Nowak, Kazimierz Fiałka, Wacław Soldan, Stefan Nowosielski, Stanisław Buchała i wielu innych. Stałym rywalem czołowego polskiego plotkarza Stefana Nowosielskiego był Tadeusz Oszast, późniejszy wybitny dziennikarz sportowy, a zwłaszcza sprawozdawca radiowy. Stanisław Ziffer (Wisła), Zdzisław Nowak (AZS), Kazimierz Fiałka (Cracovia) byli olimpijczykami, Wacław Soldan (Cracovia) startował na mistrzostwach Europy, a Maryla Freiwald (Makkabi) w Światowych Igrzyskach Kobiet w 1930 roku zdobyła brązowy medal w sztafecie 4x100 m i czwarte w biegu na 80m pł. Spektakularny sukces odniósł Kazimierz Fiałka wygrywając w 1935 roku silnie obsadzony Międzynarodowy Bieg Uliczny w Berlinie.

Wybuch II Wojny Światowej przerwał dalszy rozwój lekkoatletyki krakowskiej. Podczas działań wojennych i okupacji poniosło śmierć wielu sportowców, działaczy, trenerów i sędziów, między innymi mjr Franciszek Engel, prof. dr Józef Figna, kpt. Lucjan Frączkiewicz, prof. Marian Lubaczewski, red. Marian Gehorsan, Juliusz Kleinberg, Wanda Goldman, Maksymilian Gumplowicz, Zygmunt Klemensiewicz, Henrych Splichal, dr Zajączkowski, Wacław Soldan (6.09.1939 pod Pszczyną), Julian Dudzic (1940 Katyń) i wielu innych.

Po wyzwoleniu Krakowa już 25 marca 1945 roku odbyło się zebranie, na którym powołano pierwszy po wojnie Zarząd KOZLA. Prezesem został dr Aleksander Moroz, kt6ry funkcję tę sprawował do wybuchu wojny. W skład Zarządu weszli również: Kazimierz Zajdzikowski, Wacław Seifert, Janusz Korosadowicz, Karol Lichoś, Stanisław Zwarycz, Stanisław Buchała, Emil Dudek (Dudziński), Stanisław Kołodziej, Andrzej Skawina i Andrzej Zduń.

W 1946 roku odbyły się w Krakowie Mistrzostwa Polski, które w punktacji drużynowej mężczyzn wygrała Cracovia. Do niezniszczonego przez wojnę Krakowa zaczynają przybywać zawodnicy i działacze z całej Polski, tacy jak: Antoni Morończyk, Mieczysław Haspel, Wanda Flakowicz, Helena Stachowicz. Z HKS Bielsko przechodzi do Cracovii czołowy polski oszczepnik Sobiesław Zasada, późniejszy wybitny mistrz samochodowy, a obecnie znany polski biznesmen.

W okresie od 1945 do 1950 roku do momentu rozwiązania Związku - o czym poniżej - zawodnicy klubów krakowskich zdobyli 22 tytuły Mistrza Polski. Czołowi zawodnicy tego okresu to: Aniela Mitoń (RKS Legia), Helena Stachowicz (Związkowiec), Jadwiga Konik (Olsza), Włodzimierz Puzio (Cracovia), Stefan Widerski (Wisła), Mieczysław Haspel i Antoni Morończyk (AZS), Janusz Korosadowicz (Wisła), Jan Makowski (AZS), Zygmunt Buhl (Cracovia), Henryk Kacerz (Cracovia), Andrzej Biernat (Wisła) i Tadeusz Kwapień (Wisła), który był r6wniez czołowym biegaczem narciarskim. Uniformizacja polskiego sportu na wzór radziecki, zmiana nazw klubów, np. Wisła - Gwardia, Cracovia - Ogniwo, Wawel - OWKS, Olsza - Kolejarz, likwidacja Związków Sportowych przemianowanych na sekcje WKKFiT zahamowała znacznie rozwój lekkiej atletyki w naszym okręgu.

Nie oznacza to oczywiście, ze w okresie 1951-1956 nie było sukcesów: zawodnicy klubów krakowskich zdobyli 25 tytułów mistrza Polski, startowali w Igrzyskach Olimpijskich i meczach międzypaństwowych. Niemniej pewne działania administracyjne np. przeniesienie najlepszych lekkoatletów OWKS (Wawel) do CWKS (Legia Warszawa) w 1954 roku zahamowało rozwój tej prężnie rozwijającej się sekcji, w której startowali m.in. Jerzy Chromik (późniejszy rekordzista świata i mistrz Europy), Edward Schmidt (brat rekordzisty świata i mistrza olimpijskiego - Józefa), Jan Szwargot, Stanisław Ożóg, Jadwiga Klimaj (Konik). Po przemianach października 1956 roku reaktywowano Związki Sportowe i przywrócono historyczne nazwy klubom. W marcu 1957 roku wybrano nowy Zarząd KOZLA: prezesem został prof. Tadeusz Dregiewicz (1890-1968), zawodnik Pogoni Lwów, działacz, dziennikarz, pierwszy wiceprezes PZLA. W grudniu 1960 roku po zakończeniu kadencji wybrany zostaje honorowym, dożywotnim prezesem KOZLA. W skład tego Zarządu weszli m.in. Emil Dudziński, Stanisław Walawender, Wacław Seifert, Jan Kornowski, Jan Żurek, Izabela Marciniszyn, Aleksander Moroz, Zbigniew Ringer.

Od tego momentu zaczyna się przypadający na lata 1957-1975 najlepszy okres krakowskiej lekkiej atletyki. PZLA powołuję do życia rozgrywki drużynowe, w których prym wiodą wprawdzie kluby wojskowe Legia Warszawa i Zawiesza Bydgoszcz, ale etatowe przez kilka lat III miejsce zajmuje krakowski AZS, głównie dzięki najmocniejszej wówczas drużynie kobiecej. W krakowskim klubie startują w latach 50. i 60. takie zawodniczki jak: Barbara Lerczak- Janiszewska-Sobotta, Maria Kusion, Danuta Straszyńska, Mirosława Sałacińska-Sarna, Jarosława Jóźwiakowska-Bieda, Danuta Berezowska, Urszula Figwer.

W 1958 roku IV miejsce w rozgrywkach drużynowych zajęła Olsza Kraków, której czołowymi zawodnikami byli Zbigniew Janiszewski, Marian Plewa, Albin Czech, Henryk Kupczyk, Paweł Kiczyllo, Łucja Noworyta i wielu innych. Barwy Olszy krakowskiej reprezentował również Bogusław Wolwowicz - późniejszy trener Kadry Narodowej. Karierę w Olszy rozpoczynała także reprezentantka Izraela na olimpiadzie Tokio Inka Karasik. Niestety ta dobrze rozwijająca się sekcja uległa w 1963 roku likwidacji.

Wysoki poziom reprezentowały również pozostałe kluby krakowskie Cracovia, Wisła i Wawel. Do czołówki krajowej zaliczali się tacy zawodnicy Cracovii jak: Maria Kusion-Bibro, Jan Balachowski, Adam Kołodziejczyk, Edward Mleczko. W Wiśle startowali m.in. Roman Muzyk, Zbigniew Pierzynka, Elżbieta Skowrońska-Katolik, Celina Sokołowska, Janina Kalina, Halina Barucha, Barbara Ściborowska. W Wawelu natomiast ton nadawali biegacze: Henryk Szordykowski, Edward Stawiarz, Michał Skowronek i Andrzej Jarosiewicz. Przejście z Wisły do Hutnika Cezarego Kuleszyńskiego spowodowało, że w klubie tym zaczęto uprawiać lekkoatletykę na serio. Najlepszym lekkoatletą tego okresu był Zdzisław Serafin, uczestnik Mistrzostw Europy w 1969 i 1971 roku. W omawianym okresie największe zasługi w rozwoju krakowskiej "KROLOWEJ SPORTU" mieli Stefan Żołądź - prezes w latach 1961-1973 oraz trener Kadry Narodowej Emil Dudziński.

Reforma administracyjna kraju w 1975 roku spowodowała, że okręg krakowski w nowych granicach rozciągał się od Pcimia do Kłaja (przy całym szacunku dla tych pięknych miejscowości). Krakowska lekkoatletyka straciła swoje naturalne zaplecze w takich ośrodkach jak Jaworzno, Olkusz, Tarnów, Nowy Sącz, Sucha i Nowy Targ - skąd wywodzili się zawodnicy znaczący wiele na arenie ogólnopolskiej. W Jaworznie rozpoczynali karier: Andrzej Stalmach, Janusz Koziarz, Zbigniew Matoga, Józef Bednarczyk, Andrzej Śliwiński i Andrzej Stachańczyk. W Nowym Sączu Leszek Butscher, w Olkuszu Dariusz Janczewski, Czesława Pacia-Mentlewicz, w Tarnowie Zygmunt Mikosz, Kazimierz Nowak, w Suchej Edward Szklarczyk. Reforma administracyjna nie ominęła również sportu. KOZLA straciło swoją autonomię i stało się agendą Krakowskiej Federacji Sportu.

W początku lat 80. na fali posierpniowych przemian - KOZLA odłączył się od Federacji i jako pierwszy lekkoatletyczny Związek w Polsce uzyskał osobowość prawną. Największa w tym zasługę miał ówczesny Prezes KOZLA - Jan Żurek.

Mimo zmniejszenia liczby sekcji (mniejsze województwo) Kraków utrzymywał wysoką pozycję na krajowej arenie. Ton nadawały sekcje AZS-AWF korzystający z naboru studentów (zawodników) oraz współpracując z trzema szkołami podstawowymi, WKS Wawel pozyskujący zawodników z poboru do wojska oraz KS Hutnik, który mając silnego sponsora w postaci HUTY stworzył pod koniec lat 80. zalążki sekcji profesjonalnej, niezaniedbującej pracy z młodzieżą, co zaowocowało tym, ze w latach 1987-89 zajmowała sekcja I miejsce w okręgu we wszystkich kategoriach wieku. Kryzys natomiast objął takie zasłużone sekcje jak Cracovia i Wisła.

Po długiej przerwie zaczęto organizować w Krakowie imprezy ogólnopolskie i międzynarodowe, takie jak Mistrzostwa Polski Seniorów 1989 (po dwudziestoletniej przerwie), mecze międzypaństwowe, Mistrzostwa Polski Juniorów 1995 roku.

Odrębny poza strukturami KOZLA Komitet Organizacyjny przeprowadza od kilku lat Międzynarodowy Mityng o Memoriał im. Stanisławy Walasiewicz. Zamiana ustroju w Polsce przyniosła również zmianę systemu finansowania sportu. Odbiło się to ujemnie na stanie posiadania krakowskiej lekkiej atletyki. W tej chwili istnieją tylko dwie sekcje wyczynowe szkolące seniorów - AZS-AWF i WKS Wawel, będące czołowymi sekcjami w kraju. Odcięcie się HUTY od sponsorowania klubu, komunalizacja obiektów Hutnika i "lobby piłkarskie" spowodowały całkowitą likwidację lekkoatletyki w tym klubie. Nie istnieją już sekcje w Cracovii i Wiśle. Zmalała również drastycznie liczba szkoleniowców, nie mówiąc o działaczach społecznych działających w klubach.

W chwili obecnej krakowska lekka atletyka opierając się na dwóch klubach AZS-AWF i WKS Wawel nie straciła jeszcze kontaktu z czołówką krajową, ale brak bazy, zaplecza w postaci sportu szkolnego, ciągle malejąca liczba sekcji nie nastraja optymistycznie. Jest wprawdzie czołowy młodzikowski klub w kraju SKS Kusy przy Szkole Podstawowej Nr 91, ale rokrocznie duża ilość jego absolwentów uprawiających lekkoatletykę nie znajdując miejsca w klubach wyczynowych kończy karierę. Rozwiązaniem byłoby stworzenie Szkoły Mistrzostwa Sportowego, w której najzdolniejsza młodzież mogłaby ćwiczyć po ukończeniu szkoły podstawowej do matury.

Aby nie kończyć całkiem pesymistycznie - z okazji jubileuszu nie wypada - trzeba powiedzieć, ze reaktywowanie szkolenia makroregionalnego, utworzenie Uczniowskich Klubów Sportowych, powstanie Szkoły Mistrzostwa Sportowego jest drogą do rozwoju tej pięknej dyscypliny sportu, jaką jest lekka atletyka.

W roku jubileuszowym odbyły się w Krakowie Mistrzostwa Polski Juniorów i Ogólnopolska Olimpiada Młodzieży, na których to zawodach młodzi krakowscy lekkoatleci odnieśli wiele sukcesów. Uroczysty, jubileuszowy charakter miał również kolejny Memoriał im. Stanisławy Walasiewicz.

Chciałbym tą drogą złożyć serdeczne życzenia wszystkim zawodnikom, trenerom, działaczom i sędziom lekkoatletycznym.

Od 1999 r. Krakowski Okręgowy Związek Lekkiej Atletyki obejmuje obszar podobny jak przed ćwierćwieczem. Reforma w Polsce umożliwiła znów połączenie się ziemi tarnowskiej, nowosądeckiej, olkuskiej, oświęcimskiej, wadowickiej i innych z Krakowem w jeden organizm.

Decyzją delegatów podczas Walnego Zjazdu w 2008 roku uchwalono zmianę nazwy związku z Krakowskiego na Małopolski Związek Lekkiej Atletyki oraz wskazano, iż zmianie ulega tylko nazwa, a ciągłość działań i historii jest dla nich tożsamą. MZLA jest członkiem Polskiego Związku Lekkiej Atletyki i Małopolskiego Związku Stowarzyszeń Kultury Fizycznej.

Członkami MZLA jest 31 klubów działających na obszarze województwa małopolskiego. Najbardziej prężnymi są KS AZS AWF Kraków, WKS Wawel Kraków, ULKS Lipinki, MKS Tempo Kęty, MLUKS Tarnów, UKS Budowlani Nowy Sącz, SKS Kusy Kraków.

Związek jest organizatorem wielu imprez sportowych o charakterze od regionalnego do międzynarodowego, od kategorii dziecka młodszego do seniora, poprzez zawody w biegach na przełaj do zawodów na bieżni. W ostatnich latach odbyły się na obiektach Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie: w latach w 1999 i 2000 Mistrzostwa Polski Seniorów, 2004 Mistrzostwa Polski Młodzieżowców, w 2009 i 2012 Ogólnopolska Olimpiada Młodzieży, w roku 2001 na Błoniach krakowskich zorganizowano Mistrzostwa Polski Seniorów w Biegach na Przełaj. W corocznym kalendarzu imprez sportowych znajdują się cykle imprez: Grand Prix MZLA – PZLA (wcześniej KOZLA) w biegach przełajowych, Małopolski Memoriał Trenerów (zawody ku czci zasłużonych małopolskich trenerów) oraz Otwarty Puchar Krakowa.

Związek we współpracy z Małopolskim Związkiem Stowarzyszeń Kultury Fizycznej realizuje program szkolenia młodzieży uzdolnionej w Kadrach Wojewódzkich Młodzików i Juniorów oraz zadanie mające na celu przygotowanie i udział reprezentantów województwa małopolskiego w zawodach finałowych systemu sportu młodzieżowego.

Działalność sportowa Związku możliwa jest tylko i wyłącznie dzięki przy współpracy wielu instytucji i osób prywatnych (działaczy, wolontariuszy, miłośników lekkiej atletyki). Z tego miejsca duże podziękowania należą się Urzędowi Województwa Małopolskiego, Urzędowi Miasta Krakowa, Polskiemu Związkowi Lekkiej Atletyki, Małopolskiemu Związkowi Stowarzyszeń Kultury Fizycznej oraz wszystkim klubom województwa małopolskiego.

Małgorzata Mędrecka

Uroczystość obchodów 90-lecia Małopolskiego Związku Lekkiej Atletyki oraz spotkanie pokoleń małopolskiej lekkiej atletyki, odbędzie się w dniach 1-2 grudnia 2012 roku w Ośrodku Sportowo - Rehabilitacyjno - Szkoleniowym PALACE w Zakopanem, ul. Chałubińskiego 7.