Mamy przyjemność przedstawić najnowszy „hit” z zakresu statystyki lekkoatletycznej, długo oczekiwaną książkę „World Women’s Athletics 100 Best Performances Year Lists 1926-1962” autorstwa Johna Branta i Janusza Waśko.
Mamy przyjemność przedstawić najnowszy „hit” z zakresu statystyki lekkoatletycznej, długo oczekiwaną 333-stronicową książkę „World Women’s Athletics 100 Best Performances Year Lists 1926-1962” autorstwa Johna Branta i Janusza Waśko, członka Komisji Statystycznej PZLA.
Światowe tabele 100 najlepszych zawodniczek
w latach 1926-1962
John Brant i Janusz Waśko jwasko@zke.com.pl
Książka zawiera zebrane wszystkie dostępne autorom dane (wynik, miejsce, imię nazwisko/-a, datę lub rok urodzenia, datę i miejsce zawodów, a także wszystkie suplementy). Trudno się oprzeć wrażeniu, iż publikacja wydana ku końcowi marca pomyślana była jako piękny prezent dla Pań, na 100. rocznicę ich święta.
Obaj autorzy książki dobrali się „jak w korcu maku”. Na ostatniej stronie okładki zamieszczono ich zdjęcia łudząco do siebie podobnych. Obaj z tego samego rocznika, a co więcej jeden od drugiego tylko o 3 dni starszy. Anglik z Hull i Polak z Zamościa. Nawiasem, istnieje też linia autobusowa z Zamościa do Hull. Współpraca bardzo miarodajna, komplementarna statystyków, z których J. Brant mógł zapewnić dane z krajów przede wszystkim anglosaskich, a J. Waśko zebrał wszystko to, co dotyczyłoby przede wszystkim Europy Środkowo-Wschodniej i krajów rozwijających się całego świata.
Autorzy mnóstwo danych uzyskali z cierpliwej korespondencji z różnymi federacjami lekkoatletycznymi oraz z wieloma członkami ATFS: G.Thomasem (Australia), K. Grafem (Austria), J.Goncalvesem (Brazylia), B. Fuentes Ferrerem (Kuba), E.Larsenem (Dania), M.Skocovskym (Czechy, dane dla b. Czechoslowacji), M.Nieminenem (Finlandia), A. Bouille (Francja), H. Borowikiem, K. Amrheinem, W. Kunze, O. Verhoevenem (Niemcy, którzy łącznie zapewnili materiał dla Niemiec do 1949 r, i obu póżniejszych republik niemieckich do 1962 r), G. Szabo, G. Csiki (Węgry), M. Martinim (Włochy), W. Hauge (Norwegia), J. Corominasem (Hiszpania), F. Regli (Szwajcaria), L. Gajic (dane dla b. Jugosławii). Do tego „legendarny” Anglik E. Cowe „wyręczył” wszystkich możliwych statystyków USA. Ta plejada zagranicznych współpracowników ma jeszcze nieocenioną wartość, bowiem autorzy uzyskali dostęp do unikalnych materiałów od światowych statystyków lekkoatletyki, których obecnie już nie ma (J. Corominas, B. Ferrer, H. Borowik, F. Regli, E. Cowe). Rewelacyjną pomoc w zakresie danych dla b. ZSRR zapewnił S. Misiunas, „wykopując niemal spod ziemi” „Sportivniy Yezegodnik 1937, 1945-1951, czy opracowania P.V. Ratova.
Bezsprzecznie powstało „dzieło statystyczne” stanowiące duży wkład do światowej statystyki lekkoatletycznej. Szkoda, że bibliografia jest tak skromna, przy czym cytowane roczniki fińskie „Suomen Yleisurheilu” zawierają skrócone (bez wszystkich wcześniej wymienionych szczegółów), ale zbliżone do 70-100 najlepszych zawodniczek we wszystkich konkurencjach opracowane przez B.J. Weckmana. W przypadku J. Waśko to już drugie oryginalne, po gorąco przyjętym rozwoju rekordów krajowych czołowych państw świata.
Wyjaśniony został następny ważny obszar statystyki lekkoatletycznej, a ustalenie listy 100 najlepszych (czasami tylko 70-80) zawodniczek we wszystkich konkurencjach na przestrzeni lat 1926-1962 pozwala na „odkrycie”, iż niektóre Polki może same o tym nie wiedząc, zaliczały się do czołówki światowej, przykładowo kulomiotka Salomea Kryg (Kryżanka) w okresie 1934-1936 była w pierwszej 80-tce, w ostatnim roku nawet w 50-tce. Inna nasza zawodniczka sprinterka 16-letnia Aleksandra Puszkin uplasowała się na 58-66 miejscu w biegu na 60 m. Janusz Waśko zyskał w ten sposób istotne wyjaśnienia, które miejmy nadzieję już wkrótce znajdą się w nowej edycji jego „Polskich zawodników na listach światowych”.
Książka stanowi oczywiście wkład do statystyki światowej, ale nietrudno zauważyć, że na zaprojektowanej przez Zuzannę Cichocką pierwszej stronie okładki uważny czytelnik doszuka się wielu Polek. Także przedział czasowy książki można rozumieć, nie tylko jako uzupełnienie światowych danych z lat 1926 (I Światowe Igrzyska Kobiet w Goteborgu, przyjęcie przez FSFI IAAF-owskiej propozycji uczestnictwa kobiet w olimpijskich konkurencjach lekkoatletycznych IO 1928) -1962 (ostatni rok, przed nie ukazaniem się znakomitego „Leichtathletik Internationale Bestenliste” E. Elerta). To również 3 lata do początku światowej kariery Stanisławy Walasiewicz (1929) i rok do „wybuchu talentu” Ireny Szewińskiej. Najlepsza lekkoatletka 90-lecia PZLA pojawia się w 1962 r. jeszcze z panieńskim nazwiskiem na pozycji 47-73 z czasem 11.9 w biegu na 100m.
Warto się zastanowić nad przytoczonym w przedmowie książki fragmentem ze str. 7 Rocznika 1928 FSFI: „Założona w Paryżu w 1921 roku, Międzynarodowa Federacja Sportowa Kobiet wykonuje już ogromną pracę. Wiadomo obecnie wszędzie, iż korzyści płynące ze sportu dla kobiet i tych wysiłków muszą być złączone w zdrowej rywalizacji zwiększając Postęp, który nam umożliwia zbliżyć się coraz bliżej do wytkniętego celu: wzmocnić młodą dziewczynę, zapewnić jej zdrowie i wigor, dobrą równowagę fizyczną i moralną, ułatwiającą jej roztaczanie radości i szczęścia wokół siebie, założyć zdrową i krzepką rodzinę: pomóc jej ojczyźnie w walce ze społecznymi plagami i przyczynić się do pokoju na Świecie.”
Nie znam książki z wynikami lekkoatletycznymi, w której nie byłoby pewnych błędów. W omawianej książce można zwrócić uwagę na niejednoznaczność przypisywania kolejności nazwisk zawodniczek (być może indeks osób, którego brak byłby tu pomocny), czasami np. S. Walasiewiczówna w 1937, ten sam wynik jest i w tabeli głównej i pod nią, zdarzają się również powtórzenia wyniku w tabeli głównej. Kontrowersyjnym posunięciem było wprowadzenie pod tabelą główną wyników działu ‘Man’, na określenie przypadków wątpliwości co do płci niektórych zawodniczek. Może raczej ‘Man suspected’? Na poprzednie określenie trzeba mieć niezbite dowody, wskazujące że nie mamy do czynienia z hermafrodytyzmem. Trzeba natomiast podkreślić zdecydowaną postawę J. Waśko w przypadku Stanisławy Walsiewiczówny, który wbrew zdaniu Johna Branta uznał, że stwierdzenie pośmiertne nie może wpływać na klasyfikację dokonań Polki.
I trzeba docenić też zamykające książkę liczne tabele zbiorcze, pokazujące trend zmian kolejnych dziesiątek wyników w danej konkurencji. Autorzy liczą na wiele uzupełnień ze strony czytelników, których osobiście zachęcam do zapoznania się z tym wyjątkowym opracowaniem.
Od dłuższego czasu publikacje z zakresu statystyki lekkoatletycznej ukazujące się w Polsce stanowią w większości przypadków rezultat wieloletniej współpracy członków Komisji Statystycznej PZLA. Można je podzielić na wydawnictwa oficjalne Komisji Statystycznej oraz na publikacje członków tej komisji. Oczywiście muszą one się wzajemnie przenikać, stąd też w publikacjach członków komisji uczestniczą również liczni jej członkowie. W omawianej książce dane polskie dostarczyli H. Kurzyński i M. Rychwalski, ale autorzy docenili również bezcenną pomoc D. Grinberga, L. Luftmana, Z. Łojewskiego, A. Parczewskiego, S. Pietkiewicza i J. Rozuma w zakresie światowej lekkoatletyki.
S. Pietkiewicz (przew. Komisji Statystycznej)
